Về với Phì Điền, huyện Lục Ngạn trong những ngày này, chắc không ai không nhớ tới hương vị nồng thơm của mùi lúa nếp đương độ chín vàng. Cùng với đặc sản Vải thiều, mỳ Chũ thì thương hiệu “nếp Phì Điền” cũng được người dân ở nhiều nơi trong cả nước biết đến, trở thành nông sản hàng hoá nổi tiếng của vùng bởi hạt gạo có đặc điểm to đều, trắng, ăn dẻo và thơm ngon hơn tất cả các loại gạo nếp hiện đang có trên thị trường.
 
            Giống lúa nếp trồng tại xã Phì Điền là giống lúa nếp cái hoa vàng được trồng ở nhiều địa phương nhưng nhờ chất đất và ảnh hưởng của vùng tiểu khí hậu nên chất lượng hạt gạo rất dẻo và thơm ngon. Qua tìm hiểu các vị cao liên trong Làng, chúng tôi được biết trước kia chỉ có một số hộ dân ở thôn Phì sản xuất giống lúa nếp cái hoa vàng để phục vụ cho nhu cầu gia đình, nhưng qua quá trình gieo cấy, nhận thấy giống lúa này phù hợp với đồng đất của địa phương nên giữ lại giống để sản xuất từ năm này sang năm khác và cứ thế ngày càng được bà con trong toàn xã Phì Điền gieo cấy. Với những đặc tính gạo dẻo, thơm ngon hương nếp Phì Điền được nhiều người trong vùng, trong tỉnh và các tỉnh bạn biết đến, sản phẩm gạo tiêu thụ dễ dàng và được giá, lượng cung không đủ cầu, nên người dân trong xã đã mở rộng diện tích gieo cấy nhằm đáp ứng nhu cầu của thị trường. Nhận thấy thế mạnh đó và để giúp cho người dân sản xuất lúa nếp trở thành sản phẩm hàng hóa đặc trưng của vùng, năm 2008, Hội Nông dân xã đã thành lập Hợp tác xã sản xuất nếp cái hoa vàng Phì Điền. Đến nay, với sự hướng dẫn giúp đỡ của Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Bắc Giang sản phẩm nếp cái hoa vàng của Hợp tác xã Phì Điền đã được Cục Sở hữu trí tuệ bảo hộ nhãn hiệu độc quyền, trở thành mặt hàng đặc sản của tỉnh.
 
            Trong những năm gần đây, toàn xã Phì Điền đã mở rộng diện tích sản xuất lúa nếp cái hoa vàng lên hơn 30 ha, chủ yếu tập trung ở thôn Phì, Mai Tô và Chay phần ít ở thôn Chét. Với những kinh nghiệm sản xuất tích lũy nhiều năm của bà con và sự quan tâm, hỗ trợ về khoa học kỹ thuật của Phòng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Lục Ngạn, Trạm Khuyến nông trong việc bảo quản giống, kỹ thuật chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh nên lúa nếp Phì Điền sinh trưởng và phát triển tốt. Diện tích lúa trên đã cho thu hoạch với năng suất đạt từ 1,8 – 2 tạ/sào, với giá lúa 25.000 – 26.000 đồng/kg, trừ chi phí bà con cũng thu được khoảng 03 triệu đồng/sào. Theo ông Lãnh Văn Thụy, Chủ tịch Hội Nông dân xã Phì Điền: Giống lúa nếp cái hoa vàng tuy cho giá trị kinh tế cao hơn nhiều so với gieo cấy lúa tẻ, nhưng với đặc điểm của giống lúa này chỉ gieo cấy được trong vụ mùa không gieo cấy được trong vụ xuân (do lúa không trổ bông được) nên người dân chỉ gieo cấy được 01 vụ/năm. Để sản xuất hiệu quả, đạt năng suất và chất lượng cao trước tiên người dân phải làm tốt khâu tuyển chọn giống, gieo cấy đúng thời vụ; diện tích gieo cấy phù hợp đối với những ruộng đất thịt màu mỡ, chủ động nguồn nước tưới; cấy thưa khóm cách khóm khoảng 25 cm; khi chăm sóc cần chú ý trong việc phòng trừ sâu bệnh như bệnh đạo ôn, khô vằn và trị dịch rầy lâu; đặc biệt giống lúa nếp cái hoa vàng cần được thu hoạch vào thời điểm lúa vừa chín tới thì sau này gạo sẽ dẻo, thơm và khi chế biến để lâu thiu hơn.
 
            Để duy trì và phát huy giá trị của nếp cái hoa vàng Phì Điền, Hợp tác xã sản xuất lúa nếp cần quản lý tốt chất lượng gạo thương phẩm để giữ vững thương hiệu, các ngành chức năng cần tiếp tục quan tâm, tạo điều kiện cho người dân trong xã về kinh phí và kỹ thuật để ngày một nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, dần đưa giống lúa vào sản xuất tại các xã lân cận. Chính quyền địa phương cần chú trọng trong công tác tuyên truyền quảng bá thương hiệu “nếp Phì Điền” nhằm thúc đẩy và nâng cao giá trị kinh tế cho sản phẩm hương nếp Phì Điền./.
 
PV