So với nghề chăn nuôi các loại gia súc, gia cầm khác, nuôi hươu sao lấy nhung được đánh giá dễ dàng, nhàn hạ hơn bởi chăn “10 con hươu sao nhàn bằng 1 con bò”. Tuy nhiên, việc nuôi hươu còn phụ thuộc vào môi trường, khí hậu, địa lý...Trong bài viết này, chúng tôi sẽ gửi đến bạn đọc một số kỹ thuật chăm sóc hươu sao lấy nhung hiệu quả.

Giai đoạn hậu bị 

Giai đoạn hậu bị từ khi hươu con được từ 2 - 3 tuần tuổi. Thời điểm này hươu lớn nhanh nên chất lượng thức ăn phải phong phú, tỉ lệ phù hợp. Theo kinh nghiệm chăn nuôi hươu sao ở một số tỉnh, tỷ lệ phối trộn thức ăn cho giai đoạn hậu bị như sau:

Thức ăn	Hươu sao đực	Hươu sao cái
Thức ăn tinh (kg)	1 - 1,5	0,8 -1
Thức ăn nhiều nước (kg)	0,5	0,4
Thức ăn thô tươi (kg)	1 - 2	1 - 2
Bột đá hoặc bột xương (gr)	10 - 20	10 - 20
Muối ăn (gr)	10 - 20	10 - 20

Trong đó, tỉ lệ thức ăn tinh trong giai đoạn này cần đảm bảo: 40% hạt họ đậu, 20 - 30% hạt ngũ cốc, 30 - 40% cám.

Nuôi hậu bị, thời gian sinh trưởng và phát dục của hươu rất nhanh, có thể đạt trên 70% khối lượng trưởng thành. Do đó, nên phân chia đực cái để dễ quản lý, tránh phối giống sớm.

Cần tăng cường cho hươu đi lại, vận động nếu có sân vườn. 

 

Giai đoạn lấy nhung

Giai đoạn lấy nhung cần được chăm sóc kỹ lưỡng, nguồn thức ăn được phối trộn cẩn thận, an toàn, đúng kỹ thuật, tránh làm ảnh hưởng đến năng suất của nhung hươu. 

Những giai đoạn cần bồi dưỡng cho hươu đực lấy nhung là:

• Trước khi hươu động dục: trước mùa động dục, hươu đực ăn nhiều để bồi dưỡng sức khỏe. Nhưng trong thời kỳ phát dục lại biếng ăn, biếng ngủ. 
• Sau mùa thay lông: Giai đoạn thay lông, hươu cũng yếu, khi có bộ lông mới, hươu mới chịu ăn.
• Trước và trong thời kỳ phát triển lộc nhung: thời kỳ phát triển nhung thì mọi tính lực của hươu sẽ dồn về đôi nhung, do đó cần bồi bổ để tránh giảm sút thể trọng.

Nhu cầu thức ăn hàng ngày của hươu sao đực thời kỳ mọc nhung:

Nhu cầu	Khối lượng
Thức ăn tinh	2 - 3kg
Thức ăn nhiều nước	2 - 3kg
Thức ăn thô tươi	3 - 4kg
Bột đá hoặc bột xương	30gr
Muối ăn	25gr

 

 Xây dựng khẩu phần thức ăn của hươu sao lấy nhung như sau:

Thể trọng hươu (kg)	Lượng thức ăn trong 1 ngày
	Thức ăn thô xanh (kg)	Thức ăn củ quả (kg)	Thức ăn tinh (kg)	Muối ăn (gram)
80	6	0	0.5	10
104	10	1	0.5	20
116	12	1	0.7	20
121	14	2	0.9	20
135	16	2	1.0	25

Lưu ý: thành phần nguyên liệu trong thức ăn tinh như sau: hạt họ đậu 50%, hạt ngũ cốc 20%, cám 30%. 

Mỗi ngày cho hươu sao ăn 2 bữa thức ăn tinh vào sáng sớm và chiều tối.

Đối với hươu lấy nhung, một ngày nên cho ăn 3 bữa: sáng 8 - 9 giờ; chiều 16 - 17 giờ; tối 21 - 22 giờ.

Thời điểm đang mọc nhung thì nên ghi chép thời gian rụng gốc, tốc độ mọc nhung. 

Nếu hươu đến thời điểm mọc nhung mà gốc sừng cũ chưa rụng thì cần can thiệp hỗ trợ lột bóc phần sừng cũ đi, nếu không sẽ làm ảnh hưởng đến tốc độ sinh trưởng của cặp nhung mới. 

Thời kỳ con hươu sao đang ra lộc tính tình khá hiền dịu nhưng cần tránh người lạ, độc vật gây hại làm hươu sợ hãi, ảnh hưởng đến cặp nhung. 

Giai đoạn phối giống 

Hươu phối giống vào thời điểm mùa thu, tháng 9. Biểu hiện phát dục rõ ràng. Hươu đực kém ăn, có những con bỏ ăn. Chính vì vậy cần tăng nguồn dinh dưỡng, vitamin, protein, rau cỏ, lá xanh non… 

 

Đối với hươu cái, trong đó thức ăn tươi xanh và thức ăn nhiều nước là chủ đạo. Khẩu phần thức ăn tinh hàng ngày là cây họ đậu 20%, hạt ngũ cốc 10%, thức ăn nhiều nước 70%. 

Giai đoạn này cần ghi chép thời gian phối giống, khống chế không để cho hươu mẹ phối giống quá nhiều, chỉ nên từ 2 - 3 lần là vừa. Đồng thời khi hươu mẹ phối giống cần cai sữa cho hươu con lứa trước.

Đối với hươu đực, khẩu phần thức ăn tinh hàng ngày sẽ duy trì theo tỉ lệ: cây họ đậu 50%, hạt ngũ cốc 20%, cám 30%. Cần đảm bảo ngon miệng kích thích hươu ăn nhiều, khỏe mạnh. Mỗi ngày cho ăn 2 bữa.

Cần nhốt riêng từng con để tránh chúng đánh nhau. 

Thường xuyên dọn dẹp vệ sinh chuồng trại để ngăn ngừa bệnh. 

6. Nhung hươu sao và kỹ thuật thu hoạch nhung hươu

Nhung hươu sao 

Nếu thực hiện đúng kỹ thuật chăn nuôi con hươu sao thì chỉ từ 14 - 15  tháng tuổi, tại vị trí gốc sừng đã mọc nhung. Trung bình mỗi năm, hươu đực cho thu 1 cặp nhung, trong vòng đời của một con hươu đực có thể thu được từ 12 - 15 cặp nhung.

Các loại nhung hươu:

• Nhung sơ sinh: hươu đực 1 tuổi, đôi nhung đầu tiên gọi là nhung sơ sinh. Thu hoạch vào thời điểm nhung mọc dài từ 15 - 20cm.
• Nhung 2 chạc: hươu đực nuôi từ 2 - 3 tuổi hoặc cặp nhung có kích cỡ nhỏ, thu hoạch có 2 chạc. Thời điểm thu hoạch là khi chạc thứ 2 vừa nhú lên, phần đỉnh nhung phình to.
• Nhung 3 chạc: hươu đực nuôi từ 5 tuổi trở lên, đôi nhung tương đối to mập mạp, thu hoạch có 3 chạc. Thời điểm thu hoạch là khi chạc thứ 3 vừa nhú.  

Sau khi rụng sừng thì nhung hươu sao sẽ mọc, ở miền Nam, thời điểm bắt đầu mọc là từ tháng 3 - 4. Còn ở miền bắc thì chậm hơn, tháng 4 - 5. Thời điểm nhung hươu phát triển mạnh là từ tháng 5 -6 

Từ ngày nhung hươu bắt đầu nhú đến khi thu hoạch khoảng 50 ngày. 

Thời điểm thu hoạch nhung hươu là vào mùa xuân, sau Tết Nguyên đán đến tháng 6 âm lịch trong đó tập trung nhất là tháng 1, tháng 2.

Kỹ thuật thu hoạch nhung hươu sao

Hươu sao tuy được thuần dưỡng và nuôi tập trung trong trang trại nhưng khó tiếp cận và luôn ở trạng thái cảnh giác. Khi lấy nhung nên có nhiều người hỗ trợ. 

Dụng cụ cắt: cưa sắt, cưa gỗ. Trước khi cưa cần phải tiêu độc, khử trùng. Cưa phải đảm bảo sắc, cưa đều tránh là nhung bị nứt xước làm ảnh hưởng đến chất lượng, giá thành. 

 

Cách cắt nhung: Cưa cách chân đế 2cm, không cưa sát đầu con hươu sao sẽ làm tổn thương đến chúng. Thời gian cắt nhung chỉ nên từ 4 - 5 phút, không nên kéo dài quá. 

Cầm máu: Sau khi khai thác nhung, cần tiến hành cầm máu cho vật nuôi. Có thể thực hiện theo một trong những cách sau:

• Sử dụng bột than trộn lẫn mực tàu thành hỗn hợp sền sệt rồi bôi trực tiếp lên vết cắt.
• Dùng lá cây nhọ nồi (cỏ mực) đem giã nhuyễn, trộn thêm với 2 ống vitamin K, một lọ Penicilin 500.000 - 1.000.000 đơn vị để bôi lên vết cắt cầm máu.
• Dùng phèn chua và muối ăn rang chín với tỉ lệ 2 : 1. Đem tán nhuyễn thành bột rồi bôi lên vết thương. 
• Dùng lá rong gói bánh giã nhỏ cùng một chú muối ăn, bột than và bôi lên vết thương.

BBT